Lấy ý kiến cho dự thảo Luật Thuế TNCN tính 20% trên phần lợi nhuận khi cá nhân chuyển nhượng bất động sản và chứng khoán

Bộ Tài chính Việt Nam đang lấy ý kiến cho dự thảo Luật Thuế thu nhập cá nhân sửa đổi với đề xuất đánh thuế 20% trên phần lợi nhuận khi cá nhân chuyển nhượng bất động sản và chứng khoán; Chính sách này nhằm thay thế cách thu thuế hiện hành (2% trên giá bán bất động sản, 0,1% trên giá bán chứng khoán mỗi giao dịch).

Điều này giúp người bán lỗ không phải nộp thuế, người lãi nhiều đóng thuế nhiều. Tuy vậy đề xuất cũng dấy lên lo ngại về tác động thị trường và tính khả thi khi thực hiện.

Đề xuất tính thuế 20% trên lãi chuyển nhượng bất động sản

Góc nhìn nhà đầu tư và thông lệ quốc tế

Từ đầu năm 2025, Việt Nam theo đuổi chính sách tiền tệ mở rộng để hỗ trợ tăng trưởng, lãi suất giảm và tín dụng dồi dào. Dù bơm tiền giúp kích thích kinh tế, song lịch sử cho thấy không nền kinh tế nào tăng trưởng bền vững chỉ dựa vào tiền rẻ và bong bóng tài sản.

Thực tế khi dòng tiền chảy quá mức vào đất đai, chứng khoán, giá tài sản leo thang nhanh hơn nền kinh tế thực, tạo rủi ro bất ổn vĩ mô tiềm ẩn.

Chính vì vậy, nhiều quốc gia sử dụng công cụ thuế để tăng chi phí và giảm hấp dẫn của đầu cơ tài sản. Việc Việt Nam đề xuất thuế 20% trên lãi bất động sản, chứng khoán có thể hiểu như một biện pháp tái cân đối dòng tiền: hướng dòng vốn khỏi các kênh đầu cơ ngắn hạn về đúng giá trị thực.

Tuy nhiên mức thuế 20% bị đánh giá quá cao so với hiện tại, dễ gây sốc nếu áp dụng đột ngột.

Đặc biệt nếu không phân biệt thời gian nắm giữ và không cho phép bù lỗ giữa các năm, tác động sẽ rất lớn.

Nhà đầu tư ngắn hạn có thể giảm giao dịch, rút vốn sang kênh khác hoặc buộc phải giữ cổ phiếu lâu hơn thay vì mua bán linh hoạt.

Ngoài ra dự thảo chưa làm rõ các chi phí được khấu trừ khi tính lãi; nhiều khoản chi thực tế có thể không được tính, khiến nhà đầu tư có nguy cơ bị thu thuế trên lợi nhuận danh nghĩa cao hơn thực tế.

Thông lệ quốc tế cho thấy việc đánh thuế thu nhập từ đầu tư là phổ biến, nhưng mức thuế và cách thức rất khác nhau. Nhiều nước ưu đãi thuế cho đầu tư dài hạn: ví dụ, Nhật Bản áp thuế khoảng 20% cố định trên lợi nhuận chứng khoán; Hoa Kỳ cho phép nhà đầu tư chuyển lỗ sang năm sau để giảm thuế phải nộp. Một số nước chỉ thu thuế rất thấp trên mỗi giao dịch hoặc không đánh thuế lãi chứng khoán nhằm khuyến khích nhà đầu tư cá nhân (như Singapore).

Trên thị trường, thuế mới được dự báo sẽ thay đổi hành vi của nhà đầu tư. Ngắn hạn, nhiều người có thể “choáng” vì thuế tăng mạnh, nhất là với bất động sản giữ dưới 2 năm sẽ chịu thuế tới 10% trên giá bán (nếu không chứng minh được chi phí).

Trong bối cảnh địa ốc trầm lắng, cần lộ trình hợp lý để tránh sốc thanh khoản. Về dài hạn, thuế lãi 20% sẽ giúp sàng lọc nhà đầu tư: người đầu cơ lướt sóng giảm bớt, còn người đầu tư dài hạn cân nhắc kỹ hơn.

Thuế 20% có thể khiến giao dịch ngắn hạn giảm, nhưng lại khuyến khích nắm giữ cổ phiếu lâu hơn và chuyển một phần vốn sang kênh đầu tư dài hạn – Ảnh: QUANG ĐỊNH

Nhiều lo ngại cho rằng người bán sẽ cộng thuế vào giá nhà khiến giá tăng và cuối cùng người mua gánh thuế. Nhưng thực tế, thị trường tự điều chỉnh theo cung cầu chứ không cho phép người bán nâng giá tùy ý.

Đối với chứng khoán

Thuế 20% có thể khiến giao dịch ngắn hạn giảm, nhưng lại khuyến khích nắm giữ cổ phiếu lâu hơn và chuyển một phần vốn sang kênh đầu tư dài hạn; Tuy nhiên nên cân nhắc có thêm ưu đãi cho đầu tư dài hạn (ví dụ miễn/giảm thuế cho cổ phiếu nắm giữ trên 1 năm), chính sách mới sẽ góp phần ổn định thị trường về dài hạn.

Cách thu 2% trên giá bán bất động sản hiện nay đang bộc lộ nhiều bất cập. Do không xét đến lãi lỗ, cách tính cào bằng này tạo động cơ cho người bán khai thấp giá trong hợp đồng để trốn thuế.

Thu thuế theo lợi nhuận, người dân có động lực khai đúng giá mua bán và lưu giữ hóa đơn chi phí để được khấu trừ. Khi giá bất động sản tăng mạnh, nhà nước cũng có khả năng thu được nhiều hơn.

Để thu đúng, thu đủ theo phương pháp mới đòi hỏi năng lực quản lý và hạ tầng dữ liệu tương xứng. Cơ quan thuế cần có cơ sở dữ liệu giao dịch hoàn chỉnh để xác định chính xác giá vốn và chi phí của từng giao dịch, từ đó thu thuế hiệu quả.

Hiện mọi biến động chuyển nhượng nhà đất đã được cập nhật tại cơ quan thuế – một thuận lợi ban đầu – nhưng hệ thống thông tin vẫn cần nâng cấp đồng bộ trước khi áp dụng thuế theo lãi. Chính sách này nên được triển khai từng bước thận trọng.

Nguồn trích: https://tuoitre.vn/thue-loi-nhuan-bat-dong-san-chung-khoan-dung-nhung-dung-gay-soc-20250727175217981.htm

Kết luận

Đề xuất tính thuế thu nhập cá nhân 20% trên phần lợi nhuận từ chuyển nhượng bất động sản và chứng khoán là một bước đi quan trọng, hướng tới việc công bằng hơn trong hệ thống thuế, giảm động cơ đầu cơ và tăng minh bạch giao dịch. Tuy nhiên, để chính sách này đi vào thực tiễn thành công, cần một lộ trình triển khai hợp lý, hệ thống dữ liệu đồng bộ và minh bạch, cùng với những điều chỉnh linh hoạt như ưu đãi đầu tư dài hạn hay cơ chế bù trừ lỗ để đảm bảo sự công bằng. Chính sách thuế nếu được thiết kế và thực hiện một cách hợp lý sẽ không chỉ đảm bảo nguồn thu cho ngân sách mà còn góp phần ổn định thị trường tài chính – bất động sản trong dài hạn.

NHững bài viết cùng chủ đề:

Những câu hỏi thường gặp

Tại sao lại đề xuất thuế suất 20% trên lợi nhuận thay vì cách tính hiện hành?

Đáp: Hiện tại, thuế được tính dựa trên giá bán (2% với bất động sản, 0,1% với chứng khoán), không phản ánh đúng lãi – lỗ của người bán. Việc chuyển sang đánh thuế theo lợi nhuận giúp công bằng hơn: người có lãi nhiều sẽ nộp nhiều, người lỗ không phải nộp.

Nếu không chứng minh được chi phí, cá nhân sẽ bị đánh thuế như thế nào?

Đáp: Theo dự thảo, nếu không xác định được giá mua hoặc chi phí liên quan, sẽ tính theo phương pháp khoán:

10% trên giá bán đối với bất động sản nắm giữ dưới 2 năm.

Thuế khoán sẽ cao hơn nếu không có hồ sơ chứng minh chi phí đầu vào.

Đề xuất này ảnh hưởng gì đến nhà đầu tư ngắn hạn?

Đáp: Nhà đầu tư lướt sóng có thể bị giảm lợi nhuận do thuế cao hơn và không được khấu trừ đủ chi phí nếu không lưu trữ chứng từ. Điều này có thể khiến họ hạn chế giao dịch hoặc rút vốn khỏi thị trường.

Việt Nam có thể học hỏi gì từ thông lệ quốc tế?

Đáp: Nhiều nước áp thuế theo lợi nhuận như Nhật Bản (20%), Mỹ (ưu đãi với đầu tư dài hạn, cho phép chuyển lỗ), Singapore (không đánh thuế lãi chứng khoán). Việt Nam có thể tham khảo mô hình linh hoạt, khuyến khích đầu tư dài hạn, cho phép bù trừ lỗ để tạo sự đồng thuận xã hội.

Khi nào chính sách này sẽ áp dụng chính thức?

Đáp: Hiện mới đang ở giai đoạn lấy ý kiến, chưa có hiệu lực. Nếu được Quốc hội thông qua, chính sách có thể áp dụng trong vài năm tới, sau khi hoàn thiện hệ thống dữ liệu và hướng dẫn cụ thể để đảm bảo tính khả thi.